در دنیای امروزی بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند برای مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی‌های خود از ظروف یکبار مصرف استفاده کنند. با آنکه استفاده از این محصولات مزایایی دارد، اما تحقیقات جدید ثابت کرده‌اند که مضرات ظروف یکبار مصرف بسیار بیشتر از فواید آن بوده و برای انسان و محیط‌زیست خطرناک هستند. در این مقاله این موضوع را بیشتر بررسی می‌کنیم، پس همراهمان بمانید.

ظروف یکبار مصرف

قبل از آشناشدن با مضرات ظروف یکبار مصرف، ابتدا باید با این محصولات آشنا شوید. همان‌طور که از اسم آن‌ها می‌توان حدس زد، ظروف یکبار مصرف ظروفی هستند که فقط یکبار از آن‌ها می‌توانید استفاده کنید و معمولا از پلاستیک یا کاغذ بازیافتی ساخته شده‌اند. البته نوع دیگر این وسایل با ساقه نیشکر یا باگاس تولید می‌شوند که به‌سرعت در طبیعت جذب شده و به کود گیاهی تبدیل می‌شوند.

ظروف یکبار مصرف در دسته‌های مختلف آلومینیومی، پلاستیکی یا گیاهی تقسیم قرار می‌گیرند. اما معمولا بیشتر آن‌ها پلاستیکی هستند، زیرا وزن سبکی دارند و برای تولیدشان نیز از پلی‌استایرن فوم دار استفاده می‌شود.

بااین‌حال روزبه‌روز ظروف گیاهی بیشتر جایگزین ظروف پلاستیکی می‌شوند که یکی از مزایای آن‌ها، سازگاری با محیط‌زیست است. به این معنا که در صورت دفن شدن در خاک، پس از چند ماه تجزیه شده و به کود مغذی برای رشد گیاهان تبدیل می‌شوند.

از جمله فواید استفاده از ظروف یکبار مصرف می‌توانیم به پذیرایی آسان غذا در مهمانی‌ها، جشن‌های خانوادگی و مناسبت‌ها اشاره کنیم. البته در کنار آن باید مضرات ظروف یکبار مصرف را نیز در نظر داشته باشید که در بخش‌های بعد می‌گوییم.

مزایای استفاده از ظروف یکبار مصرف!

• ظروف یکبار مصرف مزایایی دارند، مثلا قابل‌حمل و سبک هستند. در نتیجه افراد زیادی تمایل دارند از آن‌ها برای پذیرایی در مهمانی‌ها و به‌ویژه در سفر استفاده کنند.
• همچنین از دیگر مزایای این محصولات عدم نیاز به شستشو است و زمانی که مواد خوراکی یا نوشیدنی شما تمام شد، می‌توانید آن‌ها را دور بیندازید. این در حالیست که ذرات پلاستیکی حاصل از آنها دوباره به چرخه‌ی زندگی ما برمی‌گردد!
• از دیگر مزایای این وسایل نسبت به ظروف دیگر، قیمت پایین آن‌ها در مقایسه با ظروف چینی یا فلزی است.
• ظروف یکبار مصرف همچنین به‌علت داشتن درب، بهداشتی هستند. در نتیجه می‌توانید مطمئن باشید که مواد غذایی شما از آلودگی در امان هستند و لازم نیست نگران شستن آن‌ها پس از استفاده باشید.
• همچنین این ظروف تنوع بسیاری دارند و می‌توانید آن‌ها را در اشکال و اندازه‌های مختلف تهیه کنید.

مضرات استفاده از ظروف یکبار مصرف

درست است این محصولات مزایایی دارند، اما نمی‌توانیم از مضرات ظروف یکبار مصرف برای انسان و محیط‌زیست غافل شویم. از جمله:

مضرات ظروف یکبار مصرف برای سلامتی انسان

این محصولات گذشته از طبیعت برای انسان نیز خطرناک هستند. اگر این ظروف از فوم یا پلاستیک ساخته شده باشند، حاوی مواد شیمیایی مضری هستند که ممکن است به مواد غذایی نفوذ کنند و خطراتی برای سلامتی ایجاد کنند. از طرفی استفاده از این ظروف برای سرو مواد غذایی گرم ممکن است باعث آزاسازی مواد شیمیایی سمی زیادی شود که در ایجاد سرطان و سایر مشکلات سلامتی نقش دارند.

از دیگر مشکلاتی که ظروف یکبار مصرف برای سلامتی شما دارند، نگه‌نداشتن غذای گرم برای مدت طولانی است. پس اگر با استفاده از آن‌ها مواد غذایی فاسدشدنی مانند گوشت حمل ‌کنید، ممکن است مشکل‌ساز شود. یکی دیگر از مضرات ظروف یکبار مصرف تولید سم دیوکسین است که هنگام قراردادن این محصولات در ماکروویو یا مقابل آفتاب به‌وجود می‌آید. زیرا گرما باعث می‌شود پلاستیک به شکل ذرات بسیار ریز وارد آب یا مواد غذایی شود.

مضرات ظروف یکبار مصرف از نظر محیط زیستی

یکی از دیگر مهم‌ترین معایب ظروف یکبار مصرف، تاثیرات محیطی آن‌ها است. به این معنا که نمی‌توانید از آن‌ها دوباره استفاده کنید و به تولید زباله بیشتر کمک می‌کنند. جالب است بدانید سالانه میلیون‌ها تن از این محصولات در محل‌های دفن زباله و اقیانوس‌ها رها می‌شوند که محیط‌زیست را آلوده می‌کنند و به حیات‌وحش آسیب می‌زنند، زیرا مواد این ظروف به‌راحتی تجزیه نمی‌شوند.

زمانی که افراد از ظروف یکبار مصرف استفاده می‌کنند، آن‌ها را در کیسه‌هایی می‌گذارند و این ظروف را نمی‌شویند. در نتیجه حیوانات ممکن است آن‌ها را با غذا اشتباه بگیرند که باعث مشکلاتی مانند مسمومیت برای آن‌ها شود. همچنین از دیگر مضرات ظروف یکبار مصرف، انقراض نسل بعضی از حیوانات است. زیرا در ترکیب این وسایل آلاینده‌های شیمیایی وجود دارد که باعث ازبین‌رفتن این موجودات می‌شود.  

نه به ظرف یکبار مصرف، راهکار چیست؟

حالا که با معایب ظروف یکبار مصرف آشنا شدید، شاید تصمیم بگیرید استفاده از آن‌ها را متوقف کنید. به‌همین علت در ادامه بر اساس مکان‌های متفاوت مانند خانه، محل کار و سفر جایگزینی برای آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

جایگزین ظرف یکبار مصرف در خانه

گیاه بامبو یکی از بهترین انتخاب‌ها برای جایگزینی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است. زیرا محصولات تولیدی از آن هر چند که دوام کمتری نسبت به شیشه و استیل دارند، اما این روزها طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. همچنین آن‌ها مضرات ظروف یکبار مصرف را ندارند و گذشته از سازگاری با طبیعت، هیچ نوع آلودگی به‌وجود نمی‌آورند.

مطالعات زیادی روی انواع گیاهان برای تولید ظروف غذایی که هیچ اثر مخربی بر طبیعت نداشته باشند و از طرفی هم سلامت انسان را به خطر نیندازند، انجام شده که نتیجه آن، استفاده از سبوس برنج و ورقه‌های ژلاتینی است. محصولاتی که با استفاده از پوسته برنج ساخته شده‌اند و به بازار عرضه شده‌اند، شامل باکس‌های ناهار با درب‌های محکم و کاسه‌های نشکن است.

همچنین طبق بررسی سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، ژلاتین به‌علت غیرسمی بودن و قابلیت شکل‌گیری برای بسته‌بندی مواد غذایی طرفداران زیادی پیدا کرده است. این ماده به‌طور کلی به‌عنوان یک افزودنی غذایی ایمن (GRAS) شناخته شده است.

جایگزین بعدی که مضرات ظروف یکبار مصرف را ندارد، ظروف چینی است. در خانواده سرامیک، چینی بهترین ماده است. از جمله مزایای آن‌ها باید بگوییم:

• مقاومت در برابر حرارت؛
• ماندگاری بالا (در صورت نگهداری صحیح)؛
• تمیزشدن راحت و چسبناک نبودن.

اگر می‌خواهید مضرات ظروف یکبار مصرف را تجربه نکنید، استفاده از پیرکس را پیشنهاد می‌کنیم. ظروف ساخته شده از این جنس مزایای زیادی دارند. یکی از آن‌ها بی‌اثربودن مواد شیمیایی آن روی غذا است، به‌همین خاطر بعد از سرو طعم غذا عوض نشده و مواد شیمیایی نیز وارد آن نمی‌شوند.

همچنین اگر می‌خواهید غذایی را در ماکروویو قرار دهید، می‌توانید از این ظروف استفاده کنید. زیرا بسیار ایمن هستند و باعث هیچ بیماری نمی‌شوند. از دیگر مزایای این محصول، امکان نگهداری از آن در یخچال و فریزر است. زیرا ظروف پیرکس خود را با دمای یخچال هماهنگ می‌کنند. البته این محصولات نیز معایبی دارند، مثلا نمی‌توانید آن‌ها را روی شعله مستقیم بگذارید یا اگر از آن‌ها به‌درستی استفاده نکنید، می‌شکنند.

جایگزین ظرف یکبار مصرف در محل کار

اگر در محل کار یا خانه قهوه می‌خورید بهتر است از فنجان‌های قهوه قابل‌استفاده مجدد یا ماگ استفاده کنید که به‌راحتی می‌توانید آن را بشویید و تمیز کنید. همچنین این محصولات عایق دارند که باعث می‌شود نوشیدنی داخل فنجان شما، برای مدت طولانی‌تری گرم یا سرد بماند و مضرات ظروف یکبار مصرف را نیز ندارند.

اگر می‌خواهید غذای خود را به محل کار ببرید، ظرف غذا را تهیه کنید که می‌تواند از جنس پلاستیک خوب و چند بار مصرف باشد. البته در نظر داشته باشید بهترین روش استفاده از این محصولات، درست‌کردن غذا از شب قبل و در نگهداری در یخچال است تا کاملا سرد شود. همچنین بعد از استفاده آن‌ها را با آب و صابون بشویید تا بتوانید دوباره استفاده کنید.

غیر از مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم، پیشنهاد بعدی استفاده از ظروف فلزی است. آن‌ها ماندگاری بالایی دارند و نسبت به ظروف پلاستیکی نمی‌شکنند. فلاسک غذا نیز می‌تواند جایگزین مناسبی باشد. این وسیله می‌تواند غذای سرد را سرد و غذای گرم را گرم نگه دارد. همچنین این ظروف دوجداره هستند و درپوش‌های محکمی دارند که مانع ریختن غذا می‌شوند.

جایگزین ظرف یکبار مصرف در سفر

اگر به سفر می‌روید، برای در امان بودن از مضرات ظروف یکبار مصرف می‌توانید از محصولات دیگری استفاده کنید. یکی از آن‌ها بشقاب‌های قابل‌استفاده مجدد است که معمولا از چوب، ملامین، سرامیک، یا فلز ساخته می‌شوند، پس از هر بار استفاده قابل شستشو و ضدعفونی هستند و به‌راحتی نمی‌شکنند.

همچنین می‌توانید در سفر به‌جای ظروف پلاستیکی یکبار مصرف از یک شیشه خالی مربا برای حمل سس سالاد یا مخلوط آن استفاده کنید. حتی می‌توانید از ظروف استیل ضدزنگ نیز برای این منظور استفاده کنید.

معمولا در سفر زمانی که می‌خواهید نوشیدنی میل کنید، بهتر است به‌جای نی‌های یکبار مصرف از انواع کاغذی یا فلزی استفاده کنید. نی‌های شیشه‌ای یا فلزی را می‌توانید تا چند بار بعد از شستن استفاده کنید.

اگر هم می‌خواهید آب یا نوشیدنی دیگری در سفر خود بنوشید، بهتر است از بطری‌های نوشیدنی قابل‌مصرف مجدد، انواع ماگ مسافرتی یا تراول ماگ استفاده کنید. این ظروف مزایای فراوانی دارند، مثلا با محیط‌زیست سازگار هستند و آن‌ها را می‌توانید به‌دفعات استفاده کنید و جایگزین عالی برای بطری‌های پلاستیکی هستند. یکی دیگر از مزایای تراول ماگ، سرد نگه‌داشتن بیشتر نوشیدنی‌ها است. معمولا این محصولات از مواد عایق ساخته شده‌اند و می‌توانند دمای محتوای داخل خود را برای زمان طولانی حفظ کنند.

فلاسک نیز گزینه بعدی است. این وسیله نیز مضرات ظروف یکبار مصرف را ندارد و جایگزین مناسبی برای آن‌ها است. از طرفی دمای چای یا هر نوشیدنی گرم را حفظ می‌کند و به‌راحتی می‌توانید آن را تمیز کنید. البته اگر می‌خواهید ماندگاری بالایی داشته باشد، باید در نگهداری از آن دقت کنید.

انواع مختلفی از این محصول در بازار موجود است که می‌توانیم به مدل‌های دسته‌دار و لیوان دار اشاره کنیم. ظرفیت فلاسک دسته‌دار حدود یک تا سه لیتر است و برای سفرهای خانوادگی بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد. مدل بعدی که لیوان دارد، برای نوشیدنی‌های گرم و سرد بسیار مناسب است و ظرفیت آن حدود نیم لیتر است. همچنین می‌توانید آن را به‌راحتی حمل کنید.

استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی نیز گزینه‌ای ایده‌آل است. این محصولات مزایای فراوانی دارند که از مهم‌ترین آن‌ها، سازگاری با محیط‌زیست است. بر خلاف انواع پلاستیکی که مضرات ظروف یکبار مصرف را دارند، این محصولات آسیب کمی به محیط‌زیست می‌زنند و از منابع تجدیدپذیر مانند باگاس نیشکر، نشاسته ذرت یا بامبو ساخته می‌شوند.

سوالات متداول

سخن نهایی

ظروف یکبار مصرف مزایا و معایب خود را دارند و این شما هستید که برای سلامتی خود تصمیم می‌گیرید. اگر هدفتان راحتی است، احتمالا این ظروف را انتخاب می‌کنید. بااین‌حال مضرات ظروف یکبار مصرف که در این مقاله توضیح دادیم، شما را از استفاده فراوان از این محصولات منع می‌کنند و می‌توانید از جایگزین‌های بی‌خطرتر استفاده کنید.